Gast:
Edson Sabajo & Guillaume Schmidt
‘Can’t be greedy… You gotta take some, and leave some’
Chapter 1NE
Cultureel ontwikkeltraject
Mini-museum voor twee personen
Chapter 1NE
Can’t be greedy… You gotta take some, and leave someJames Brown
“One last question about your painting,” vraagt radiomaker Bram van Splunteren in 1986 aan RAMM:ΣLL:ZΣΣ tijdens een interview voor de VPRO.
“Throw it out the window,” is RAMM:ΣLL:ZΣΣ’s antwoord.
“You don’t take it seriously what you’re doing?” vraagt Bram.
“Hell no,” lacht RAMM:ΣLL:ZΣΣ en vervolgens vertelt hij dat er een groot verschil is tussen zijn muziek (experimentele rap) en zijn schilderkunst, die hij Iconoclast Panzerism noemt.
In de vroege jaren ’80 van de vorige eeuw haalde de inmiddels legendarische Amsterdamse galeriehouder Yaki Kornblit een aantal graffitikunstenaars naar Amsterdam om te exposeren in zijn galerie. RAMM:ΣLL:ZΣΣ was één van de kunstenaars die door Kornblit werd uitgenodigd, naast andere graffitiberoemdheden zoals Dondi, Futura en Blade.
Graffiti was in die tijd een relatief nieuw fenomeen in Amsterdam; zeker in de kleurrijke vorm zoals het in New York werd beoefend. Het werk van RAMM:ΣLL:ZΣΣ onderscheidde zich binnen het genre. Waar graffiti zich kenmerkte in het stijlvol spuiten van de eigen naam binnen afgesproken stijlregels, had RAMM:ΣLL:ZΣΣ in 1979 al een manifest opgesteld over zijn denkwijze over letters en graffiti. Daarnaast werkte hij in New York niet op de metro, maar meer in de studio, soms samen met bevriende kunstenaars zoals Jean-Michel Basquiat en A-One.
In 1983 had RAMM:ΣLL:ZΣΣ zijn eerste expositie buiten New York: in Amsterdam. Nog voor de eerste tentoonstelling had Yaki RAMM:ΣLL:ZΣΣ’s eerste tekening al verkocht. Ook regelde Yaki werkruimte in een oude fabriek in de Gietersstraat in de Jordaan. Dit was de plek waar RAMM:ΣLL:ZΣΣ kon groeien. Hij begon te experimenteren met materialen als epoxy en maakte hier werken mee waarin allerlei objecten werden gegoten.
Zijn eerste tentoonstelling was onmiddellijk uitverkocht. Voor RAMM:ΣLL:ZΣΣ betekende dit de erkenning van zijn kunst en het denkproces waar hij in zat. Tot 1993 had hij elk jaar een expositie bij Kornblit. Grote musea en verzamelaars kochten zijn werk aan. RAMM:ΣLL:ZΣΣ kreeg exposities ook buiten Nederland. In 1987 had hij een solotentoonstelling in het Groninger Museum.
Elke expositie opende hij met een rapoptreden. Kornblit: “Ik heb RAMM:ΣLL:ZΣΣ het meest geëxposeerd van alle kunstenaars. Bij alle openingen gaf hij een fantastisch optreden. Zijn kostuums werden groter en groter, beter en beter.”
In Amsterdam was RAMM:ΣLL:ZΣΣ erg actief. Hij werkte altijd. “Een raskunstenaar”, zegt Kornblit. Buiten Amsterdam werkte RAMM:ΣLL:ZΣΣ graag met verzamelaar Vincent Vlasblom. Met collega-kunstenaar A-One bouwde RAMM:ΣLL:ZΣΣ diens 12-cilinder Daimler om tot tank, om er vervolgens mee naar de Documenta te rijden. (Nog voor de grens werd het gevaarte al van de weg gehaald.)
Zowel Vlasblom als Kornblit spreken nog steeds vol lof over RAMM:ΣLL:ZΣΣ. Zij waren het die hem het vertrouwen gaven zichzelf te ontwikkelen en hem, vanuit Amsterdam, de internationale erkenning bezorgden die hem toekwam als uitzonderlijk kunstenaar.
Ook al laat RAMM:ΣLL:ZΣΣ zich in 1986 tijdens het radio-interview met de VPRO enigszins laconiek uit over zijn eigen werk, het is duidelijk dat hij nu beschouwd mag worden als één van de meest invloedrijke kunstenaars uit de vroege periode van de hiphopcultuur en de hedendaagse moderne kunst.
Mick La Rock (Aileen Esther Middel) is één van de eerste vrouwelijke graffitikunstenaars van Europa. In 2015 was zij gastcurator van Graffiti. New York meets The Dam; een tentoonstelling in het Amsterdam Museum gewijd aan graffiti in het New York van de jaren '70 en '80 en hoe een Amsterdamse voorhoede zich hierdoor liet inspireren. Dit artikel is gebaseerd op een recent interview tussen La Rock, Vlasblom en Kornblit.